KIRSAL YAŞAM VE YAPILAR - YURT YAPIMI ÇATKILAR KAPLAMALAR.
Eskiden insanlar yani ilk önceleri, barınak
için buldukları herhangi bir ağacı
kullanıyorlarmış. Gerçekten arkeolojik kanıtlar böyle söylüyor, muhtemelen ilk
zamanlar ustalıklar çok fazla gelişmemiş, fakat daha sonraları her ağacın en
iyi görev yapacağı alanlar belirlenmiş. Antik kazılar ve buluntular, her ağacın
ihtiyaç doğrultusunda doğru seçildiğini gösteriyor. Buradan şöyle bir sonuç
çıkarabiliriz, elimizde ne varsa kullandığımızda eğer doğru planlarsak bir şey
olmaz. Ama biraz daha ince elemek istiyorsak malzemelerin özellikleri bellidir
ve doğru malzemeyi kullanmak her zaman daha güvenilir ve konforlu olacaktır.
Eğer Yurt üreticilerine başvurursanız size
artık ahşap iskeletler ile uğraşmadıklarını söyleyeceklerdir. Aydın Nazilli’de
atadan dededen yurt imalatı yapan 3-5 firma halen yaşamlarını sürdürebilmekte.
Yalnız bu firmalar artık turistik işletmelere çalıştıkları için yapım
tekniklerini değiştirmişler. Çelik iskelet üzerine kıl
dokuma üstüne cam yünü yalıtım, sonrasında su geçirmez branda ve en dış
katmana yine kıl dokuma kumaş kullanıyorlar. İnternetten araştırma yaptığınızda
kolaylıkla ulaşabilirsiniz.
Eğer geleneksel bir yurt yapmak istiyorsanız
1,5-2 cm. en, 3-4 cm. genişliğe sahip çıtaları baklava deseni oluşturacak bir
biçimde ızgara yapmakla işe başlamanız gerekiyor. Bu baklava görünümlü ızgara
yurdunuzun iskeleti olacaktır. Günümüzde en kolay çam ağacı bulacaksınız.
Çamlar yumuşak ağaçlar olduklarından duvar çıtalarınızda budak olmamasına özen
göstermelisiniz. Budakları ağacınızdaki delikler olarak görmelisiniz. Buralar
en zayıf noktalardır ve muhtemelen çıta kadar ince malzemelerde çok çabuk
kırılacaklardır.
Satıcının düşen budak, düşmeyen budak gibi
söylemlerine güvenmeyin. Kerestedeki budaklar, kerestelerden farklı oranlarda
kururlar. Bu yüzden zaman içinde budaklar kerestenin içinden düşerler ve orada kocaman bir delik
oluşmasına sebep olurlar. Her budak düşmez, kalın ebatlı kerestelerde
maliyetten kaçmak için bazen düşmeyen budaklı malzemeleri kullanırız.
Malzemenin kalite sınıfları zaten budaklı olması ile doğrudan etkilidir. Fakat
çıka kadar ince kalınlıklarda maalesef bu geçerli değildir. Düşsün yada
düşmesin budaklı malzemelerden uzak durmalısınız. Daha sağlam bir çatkı
malzemesi istiyorsanız kayın gibi geniş yapraklı ağaçları tercih edebilirsiniz.
Son derece sağlam olacaklardır. Kestane ağacı fazla esner, meşe ise çok çabuk
çatlayacak bir ağaçtır. Eğer bol ormanlı bir araziye sahipseniz, işin aslı 3-4
cm. çapında 3,5-4 metre boyunda yeni sürgün geniş yapraklı ağaçları toplayabilirsiniz.
Bu işlem aslında en hayırlısıdır. Hem ana ağaçların dibinden çıkan fazlalıkları
budamış olursunuz, hem de son derece sağlam malzemeler elde edersiniz. Ağaç
budaması ve bakımı kış aylarında yapılmalı ve kesilen dalların kabukları
bekletilmeden soyulmalıdır. Yağışlı ve soğuk havada malzemeler daha uzun sürede
sağlıklı kuruyacaklardır.
Daha büyük bir yurda sahip olmak istiyorsanız,
ahşap dikmeler ile iskelet sistemini sağlamlaştırmalısınız. Çapları 5-6
metreden daha büyük olan yurtlarda ben bu yöntemi tavsiye ediyorum. Çatısı
yüksek ve daha da büyük yurtlarda ise kubbeyi taşıyan orta direkler kullanılır.
Yurtlardaki en önemli detay duvar iskeletinin
en alt ve en üst noktasından geçen çelik kuşaklardır. Bunlar ufak yurtlarda
kalın galvaniz kaplamalı tel olabilir. İşinizi sağlama almak istiyorsanız çelik
örme kablo kullanmak akıllıca olur. Bu tip örme kabloların muhtelif
kalınlıkları var. Üstelik gerilmeleri ve sabitlenmeleri tellerden çok daha
kolaydır. Teller kubbenin baskısı
altında ahşap iskeletin çiçek gibi açılmasına karşı tek dayanaktır. Kubbe
çıtalarına ve iskelete sağlam monte edilmelidirler. Klasik çatkılı yurtlarda pencere genellikle
olmaz. Yapı iskeletine açılacak her delik sağlamlığı bozacaktır. Kapılar ile
keresteler ile desteklenir.
Günümüzde çadır kaplama malzemelerinin
neredeyse bir sonu yok gibi. Yurtların ışık alması için cam netliğinde akrilik
malzemeler pencere gelmesi planlanan yerlere kaplama brandasına dikilebilmekte.
Böylelikle Yurt duvarlarına müdahale edilmemektedir. Asıl olan el dokuması kıl
kumaşlardır. El dokuması kumaşlar ilk yağmurda içeriye su alacaklar, fakat bir
kere su ile doyup şiştiklerinde asla su geçirmeyeceklerdir. Yurtlarda
yaşayanların yıllık rutin işleri yurt kumaşlarını tamir etmek, yeni kumaşlar
dokumak ve kaplama kumaşını bir kaç kat yaparak kalın geçirimsiz bir tabakayı
sürekli muhafaza etmeye çalışmaktır. Tahmin ediyorum ki hiç birimizin böyle bol
vakti yok. Üstelik kumaşların ham maddesi artık çok pahalı, yurtlarda yaşamak
için hayvancılığa başlamayacaksanız alternatif malzemelere yönelmek bana
akıllıca geliyor.
Dış katmanda yelken bezleri yeterince
geçirimsiz ve dayanıklı bir malzemedir ve kıl kumaşlarda daha ucuzdur. Ömrü kıl
kumaşlar gibi en az 4-5 yıldır. Tabi bulunduğunuz iklim önemli bir etken. Bu
iki malzeme de nefes alır. Eğer nefes almayan bir malzeme kullanmak isterseniz
işiniz çok kolay. Yaklaşık benzer ömürlere sahip ve çok ucuz brandalar var.
Brandalar farklı kalitelerde ve fiyatlarda. Kamyon örtüsü olarak kullanılanları
orta kalitedeler. Daha zayıf olan olanları ise saman balyalarının örtülmesi
için üretilen en ucuz branda modelleri üstelik bu tip brandalar, hazır dikili
ve bağlama halkalı olarak ta satışa sunulmakta.
Yalıtım kısmına gelecek olursak, en doğal
sağlıklı yalıtım malzemesi keçeler. Endüstriyel olanları, sentetik elyaftan
üretilen ve atık malzemenin geri dönüştürülmesi ile elde edilen malzemeler yani aslında keçe bile
değiller. Sağlıklı olduklarını da düşünmüyorum. Yünden yapılmış tepme keçeler
1cm. gibi bir kalınlıkta inanılmaz yalıtım sağlarlar. Biz yıllardır
kullanıyoruz ve çok memnunuz. Eğer keçe kullanmayı planlıyorsanız bir üretici
bulmanız gerekiyor.
Kıl dokumalar ikinci sırada ki sağlıklı
yalıtım malzemeleri. Bir kaç kat olması gerektiği dışında bir sıkıntıları yok.
Eğer keçe ve kıl dokumaları dış cephede kullanacaksanız ağırlıklarının 6 katı
kadar su emdiklerini unutmayın. Yurdunuz kış aylarında çok ağırlaşacaktır. Bu
malzemelerin en büyük avantajları ise araya başka bir katman kullanılmasına
gerek bırakmamalarıdır. Hem görüntüleri hem de görevleri gereği yeterlidirler.
Endüstriyel yalıtım malzemelerine gelecek
olursak su geçirmeyen ve ısı yalıtımına destek olan birinci malzeme beton
battaniyeleri, hava kabarcıkları bulunan sağlam plastik örtüler. Su yalıtımında kullanılan muhtelif petrol
içerikli örtüleri de sayabiliriz. Burada tavsiyem kalın plastikler yerine ince
nem bariyerleri kullanmanız olacaktır. Nem bariyerleri sentetik olsalar da tek
taraflı geçirgen malzemelerdir.
Cam yünü ise ince cam elyaflarının solunmaması
gereken iyi bir ısı yalıtım malzemesi. Taş yünü de benzer bir malzeme.
Avantajları küflenme mantar ve çürüme yapmamaları, sudan etkilenmemeleridir.
Eğer yurt yapmayı planlıyorsanız yurt dışında
yapılmış örnekleri bolca incelemenizde fayda var. Her türlü malzeme ile yapılmış
bir yurt görmeniz mümkün. Benim tavsiyem bütçe doğrultusunda olabildiğince
sağlıklı bir yapı yapmak. Her 5 yılda bir çok pahalı olan doğal keçeyi dış
katmandan söküp yenisini kaplamak muhtemelen mümkün değil. Fakat plastik deniz
topuna dönüşmüş bir yurdun yapılmasının
da bir anlamı olmayacaktır. Yapının nefes alabiliyor olması son derece
önemlidir. Bu tüm yapılar için geçerli ve genellikle ihmal edilen bir detay.
Nefes almayan bir çatı yada duvar, çürümeye mahkum nemli bir bölge oluşturur.
Nem ısı yalıtımının en büyük düşmanıdır.
Suyun iletkenliği yapının tüm sıcağını emerek dışarıya yollayacaktır. Dış
katmanı su geçirmez bir malzeme ile kaplayacaksanız araya bir nem bariyeri
koyup bir parça durumu dengelemeye çalışmanızda fayda var. Eğer uzun soluklu
içinde yaşayacağınız büyük ebatlarda bir yurt inşa etmeyi planlıyorsanız iç ve
dış katmanlar arasında bir boşluk bırakarak kubbe üst noktasından hava tahliye
çıkışı bırakmanız gerekir. Bu iş biraz daha teknik bir inşa ve planlama
gerektirse de sağlıklı olacaktır. Tekrar yinelemekte fayda görüyorum, bir yurt
yapmayı planlıyorsanız mutlaka iyi bir araştırma yapmalısınız.
Hepinize kolay gelsin.
07/01/2017 tarihinde Yeşil Gazete Haftasonu
ekinde yayınlanmıştır.
Yorumlar
Yorum Gönder